Geomorfologia i budowa geologiczna

Gmina Świątki położona jest w obrębie jednostki fizjograficznej zwanej Pojezierzem  Olsztyńskim.
Zasadniczą jednostką geomorfologiczną, kształtującą krajobraz gminy jest wysoczyzna moreny dennej o urozmaiconej rzeźbie. Powierzchnia terenu jest falista, miejscami pagórkowata z wysokościami rzędu 100 - 130 m n.p.m. na północy i 120 - 170 m  n.p.m. na południu gminy. Wysoczyzna zbudowana jest na ogół z glin zwałowych osadzonych w fazie pomorskiej ostatniego zlodowacenia.

Tereny o intensywnie zróżnicowanej rzeźbie i dużych spadkach występują w rejonie Gołogóry, Skolit, Drzazg, Komalw. Wysoczyznę urozmaicają liczne płaskie obniżenia wypełnione utworami organicznymi (torfami, namułami i gytiami), oraz jary w części wypełnione piaskami rzecznymi.

Wysoczyznę morenową przecina dolina Pasłęki oraz doliny jej dopływów. Dolina Pasłęki o przebiegu południkowym, wcina się w wysoczyznę na głębokość 30 - 45 m. Jej dno leży na rzędnych około 80-70 m n.p.m. Szerokość doliny waha się od 0,5 do 1km. Doliny dopływów są węższe, chociaż w części podobnie głębokie. Wśród nich najbardziej zaznacza się w morfologii terenu dolina z jeziorem Włodowo. Wyższe partie doliny Pasłęki o rzeźbie falistej i pagórkowatej, zbudowane są z piasków i żwirów wodnolodowcowych, płaskie dno pokrywają torfy i na mniejszych powierzchniach - piaski rzeczne.

Miąższość utworów osadzonych w epoce lodowcowej jest zróżnicowana. W centralnej części gminy wynosi nieco ponad 100 m, a na jej zachodnim skraju - około 200 m. Podłoże podczwartorzędowe stanowią na ogół osady neogenu wykształcone przeważnie jako iły i mułki z wkładkami węgla brunatnego.
Według podziału geologicznego obszar gminy leży w obrębie syneklizy perybałtyckiej. Prekambryjska platforma skał krystalicznych nadbudowana jest skałami osadowymi o miąższościach rzędu 2,0 - 2,5km. Powierzchnia stropowa skał krystalicznych zapada w kierunku zachodnim.